Radio uživo
Kragujevac je ušao u XIX vek kao tipična turska palanka. U ustancima za nacionalno oslobođenje (1804-1813, 1815), varoš je potpuno oslobođena od Turaka. Sedište upravne vlasti Kragujevačke nahije, Kragujevac, kao "sredotočna" varoš, izabran je na skupštini narodnih starešina, na predlog vrhovnog kneza Miloša Teodorovića Obrenovića, u manstiru Vraćevšnici početkom maja 1818. godine, za prestonicu obnovljene srpske države. Time je knez Miloš samo potvrdio svoju već ranije donetu odluku (1817. godine, kada je započeo izgradnju konaka i dvora), da se u Kragujevcu skoncentrišu sve srpske vlasti, kulturne ustanove i vojna komanda.
Na izbor Kragujevca za sedište srpske države uticali su brojni faktori. Pre svega, veoma povoljan geografski položaj i nacionalno ujednačeno stanovništvo pružali su ovoj varoši sve ono što Beograd, u kome je bila skoncentrisana glavna turska uprava, nije imao. Na raskrsnici prirodnih komunikacija, dovoljno udaljen od Carigradskog druma, imao je Kragujevac gotovo idealne uslove da postane prestonica jedne mlade, tek oslobođene zemlje ispod turskog "iga".
Tekst, uz saglasnost autora, preuzet iz knjige "Stari Kragujevac" Boriše Radovanovića.
U godini u kojoj je postao prestoni grad, brojao je Kragujevac 193 kuće i imao 378 poreskih obveznika. Njegovi žitelji bili su uglavnom Srbi, doseljeni posle oslobođenja varoši iz bliže i dalje okoline. Uz mali broj Jevreja, Cincara i Roma, nekoliko turskih porodica, koje je knez Miloš zadržao da mu vrše korespondenciju sa Turcima, ostalo stanovništvo bilo je isključivo srpsko.
Stara turska čaršija, sa uskim i krivudavim ulicama, ćepencima i niskim neuglednim kućama, koje su na prozorima imale hartiju "pendžerliju", pokrivene krovinom i slamom, a poneka ćeramidom, džamijom i kamenim mostom u sredini, davala je osnovno obeležje ove varoši, koja će igrati najznačajniju ulogu u naredne dve decenije u Srbiji.
