Radio uživo
Kragujevac se prvi put pominje 1476-1477 godine u jednom turskom tapu-defteru (broj 16, list 294). Čim bi osvojili neku oblast, Turci Osmanlije su pristupili opštem popisu stanovništva, vršeći istovremeno podelu na timare i zeamete. Osmanlijska država delila se na manje upravno-političke i vojne jedinice koje su se obično nazivale sandžaci ili live. Na njihovom čelu nalazili su se sandžak-begovi ili mirlive. Novom upravno političkom podelom potpalo je selo Kragujevac pod Smederevski sandžak. Smederevski sandžak delio se na hije, koje su predstavljale upravono-teritorijalne jedinice, a nosile su imena ranijih župa. Uporedo sa ovom, postojala je i podela na kadiluke, upravne jedinice na koje se protezala nadležnost kadija (sudija).
Tafu-defteri ili popisne katastarske knjige, predstavljaju prvorazredne izvore. U tapu-defteru iz 1476. godine uneta su za selo Kragujevac Smederevskog sandžaka imena raseljenih lica, krvno srodstvo i mesto gde su iseljeni.
Pojedinosti oko osvajanja ovog dela Šumadije od strane Turaka nisu nam poznate. Nesumnjivo je da je, kada su u turske ruke pali 1438. godine, utvrđeni gradovi Borač u Gruži i Ostrovica kod Rudnika, došla i oblast oko Kragujevca u turske ruke. Do konačnog osvajanja ovog područja došlo je 1458. ili 1459. godine. Nahija Lepenica ušla je odmah u sastav Smederevskog sandžaka.
Tekst, uz saglasnost autora, preuzet iz knjige "Stari Kragujevac" Boriše Radovanovića.
U prvim decenijama turske vlasti ovaj kraj je mnogo stradao od ugarskih upada. Prve vesti govore da je većina "vlaha" nahije Lepenice prešla u Braničevo. Pominju se i druga sigurnija naselja. Tako su stanovnici jednog sela nahije Lepenice prešli u Jagodinsku nahiju.
Zametak prvobitnom naselju bio je pored obale, na Lepenici, oko današnjeg donjeg betonskog mosta. Tokom vremena naselje se širilo duž puteva koji su se tu sticali. Ime je dobilo po reči kraguj (vrsta sokola), koja se javlja još u praslovenskom jeziku, a pozajmljena je od čigatajskog jezika-kirgu, kirguu. Tu reč Sloveni su doneli sa sobom iz prapostojbine. Po narodnom predanju, Kragujevac je podignut usred guste šume u kojoj su se legli kraguji. Turski izvori potvrđuju tu pretpostavku, jer je u nekoliko sela u okolini Kragujevca zapisano da tu stanuju čakirdžije (vrsta sokolara).
Osvajajući naše zemlje, Turci su u XVI veku zabeležili prezimena Kragučić, Kragujević, kao i imena mesta Kragujci, Kragujevci. Verovatno je ta reč Turcima predstavljala teškoću prilikom zapisivanja, pa su naziv ovog mesta počeli zapisivati kao Kragujevdža, Karađovča.
Stanovništvo se, sudeći prema prvobitnom popisu, bavilo najviše gajenjem žita i vinogradarstvom. Tako je zabeleženo da ušur od pšenice iznosi 24 lukna, od ječma 15, a ušur od šire 24 medre (zapreminska mera za težinu).
