Radio uživo
Prema novim saznanjima o granicama Starog srpskog vojničkog groblja u Šumaricama i broju srpskih vojnika koji je na tom mestu sahranjen, Kragujevčani svakoga dana šetaju i rekreiraju se preko humki 3200 stradalih, i ne znajući to, jer granice nisu obeležene, namerno su zatrte i pošumljene. Pokrenuta je inicijativa da se te granice obeleže i da groblje bude dostojno uređeno.
Komisija koju su činili Marko Terzić, kustos Muzeja “21. oktobar“, Predrag Ilić, istoričar i Veljko Leković, istoričar došli su do novih saznanja o granicama Starog srpskog vojničkog groblja u Šumaricama kao i o broju srpskih vojnika koji je na tom mestu sahranjen.
"Došli smo do saznanja da je tu sahranjeno 3200 srpskih vojnika, uglavnom iz Prvog svetskog rata, i manji broj vojnika iz perioda 19. veka i ratova sa Turcima. Pokrenuta je inicijativa da se te granice obeleže i da to, možda najvažnije vojničko groblje iz Prvog svetskog rata bude dostojno uređeno, što je možda i pitanje za državu. Granice ove teritorije se ne vide jer su namerno izbrisane. Nekada je ovde postojala ograda i čuvarska kućica koja je ograđivala srpsko vojničko groblje, jedno od tri najvažnija pored onog u Bitolju i na Kajmakčalanu. Groblje u Šumaricama je u kasnijem periodu uređeno na ovaj način, granice tog groblja su praktično izbrisane, tako da naši sugrađani usled nedostatka informacija se često šetaju ovim delom Šumarica, praktično gazeći po grobovima srpskih vojnika, iz Prvog i Drugog svetskog rata", objašnjava Marko Terzić.
Terzić je sa svojim kolegama istoričarima do podataka došao koristeći dokumenta iz Istorijskog arhiva Jugoslavije i Vojno-geografskog instituta koji im je ustupio na uvid mape iz šesdesetih godina, snimljene iz vazduha, koje pokazuju gde su se prostirale granice tog groblja, koje su 1953. godine počele da se preuređuju, pomeraju, pa su delovi nekadašnjeg groblja pošumljeni.
Prema Terzićevim rečima, u duhu kulture sećanja, nakon ovih saznanja, pokrenuta je inicijativa da se obeleže granice ovog važnog srpskog vojničkog groblja, upravo u susret obeležavanju godišnjice završetka Prvog svetskog rata. Prema istorijskim podacima, srpski vojnici koji ovde počivaju stradali su u Kolubarskoj bici, preminuli u Vojnoj bolnici u Kragujevcu ili umrli usled epidemije tifusa.
Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Kragujevca, konkurisao je kod Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja projektom koji predviđa obnavljanje onog dela Starog srpskog vojničkog groblja koji trenutno postoji i sredstva za ovu namenu su odobrena. Inicijativa za obeležavanje nekadašnjih granica ovog groblja pokrenuta je nakon toga i sredstva za tu namenu nisu planirana projektom.
Istorijski podaci govore da se na ovom prostoru nalaze i grobovi nemačkih vojnika iz Prvog i Drugog svetskog rata. "Pored 3200 srpskih vojnika što je nedvosmisleno utvrđeno dokumentima iz Istorijskog arhiva Jugoslavije koji počivaju na ovom groblju, sahranjeno je i prema podacima Ministarstva vera Kraljevine SHS 72 nemačka vojnika. Naime, oni su prvobitno bili sahranjeni na groblju u Ždraljici, ali je između dva rata došlo do poplave Lepenice, i tada su 70 vojnika i 2 oficira izmešteni na prostor srpskog vojničkog groblja, 26. decembra 1928. godine. Pored toga, na ovom prostoru sahranjeni su i nemački vojnici stradali tokom Drugog svetskog rata", kaže Veljko Leković, istoričar i zavičajni pisac.
