Radio uživo
Kragujevac je jedno od starijih naselja u Šumadiji. Podaci o njegovom nastanku sežu u daleku prošlost. Kao naselje na utoku Petrovačke reke u Lepenicu, prvi put se u srednjem veku pominje Petrovac, koji je bio sedište Lepeničke župe.
Analizirajući povelje, zapise, natpise i geografske karte iz kasnijeg perioda, možemo zaključiti da je Kragujevac znatno starije naselje nego što se obično misli. Da je naselje na mestu današnjeg Kragujevca bilo dobro naseljeno još u XV veku, govori podatak iz jednog popisa njegovih žitelja (1476) koji su raseljeni. Sama činjenica da je u njemu ranije održavan pazar i panađur, govori da je već u prvoj polovini XV veka Kragujevac imao veći broj domaćinstava. Česte provale Turaka uticale su da se smanji broj stanovnika tokom narednih pedeset godina, bezmalo za polovinu, i da posle pada pod tursku vlast (1459), uđe u sastav Smederevskog sandžaka.
Tekst, uz saglasnost autora, preuzet iz knjige "Stari Kragujevac" Boriše Radovanovića.
Kragujevac je u XV veku selo sa 32 kuće, čije se stanovništvo isključivo bavilo zemljoradnjom. Početni turski period uprave Srbijom veoma je interesantan. Turci su osvojene oblasti odmah popisivali, kako bi imali tačan uvid u svoje posede, i ukupne prihode koji su pripadali državi. Najpre su izvršili podelu Srbije na sandžakate i nahije tako vešto da se ponekad granica srednjevekovne župe u potpunosti poklapala sa novim granicama.
Sa sigurnošću se danas može tvrditi da je Kragujevac postojao još za vlade Đurađa Brankovića (1427-1456). kada je posle kratkotrajne vladavine njegovog sina Lazara Brankovića (1456-1458) Srbija definitivno pala pod tursku vlast, nije se samo ugasilo državno-upravno uređenje, već je u početnim turskim periodima predavano "ognju i maču" sve što je "neverničko".
Uzaludni su bili napori despota Stefana Lazarevića i njegovog sestrića Đurađa Brankovića da zaustave tursku najezdu sa juga. Oni su stare gradove Borač i Čestin u Gruži, dali popraviti. Godine 1438. car Murat "popleni i popali: Kučevo i Braničevo, uze Borač i Ravanicu", kako se kaže u jednom zapisu. Domaći izvori beleže da je neprekidno nadiranje Turaka prisiljavalo stanovništvo Šumadije, pogotovo ono kraj Morave i donjeg toka Lepenice, kuda je prolazio važan put još iz vremena Rimljana, da beži u zbegove ili da se seli na sever, a ne retko preko Save i Dunava u tadašnju južnu Ugarsku. Pošto se nalazilo na putu strateški važnom za Turke, Turci su, iz bojazni da njegovo srpsko stanovništvo ne bi ugrožavalo tursku vojsku, koja se često ovuda kretala, Kragujevac raselili. U 1476-1477 godini nalazimo ga kao pusto naselje.
