Radio uživo
Sačuvano je nekoliko izvornih podataka o položaju ovog utvrđenja u Kragujevcu iz perioda austrijske okupacije. Prvi originalni plan kragujevačkog utvrđenja sačuvan je na karti Hauptmanovih naslednika. To je ujedno najstariji urbanistički plan Kragujevca. Zabeleženo je i kazivanje sekretara Trgovačkog suda iz Kragujevca koji je raspravljao o zahevu Osmana Kovača (oko 1860) za održavanje zemljišta gde mu je kuća. Tu je navedeno da je Ciganska mahala (koja je na planu Kragujevca iz 1892. označena kod Kamene ćuprije) nekad bila gde je kasnije sagrađen Kragujevački sud. Kada je knez Miloš Obrenović odlučio da sagradi sud, pozvao je Cigane i naredio im da se isele iz njihove mahale kod Kamene ćuprije. Poznat je crtež Feliksa Kanica iz 1860. godine, na kome se vide Kamena ćuprija, konak i ostaci džamije. Sačuvana su sećanja očevidaca o rušenju zidova i temenlja džamije 1885. godine.
Prvi deo teksta čitajte OVDE.
Na Kanicovom crtežu iz 1860. godine prikazan je konak kao građevina centralnog karaktera u utvrđenju. Moguće je da je ova zgrada, izgrađena u orijentalnom stilu, u vreme turske uprave bila sedište paše ili muselima. Objekat je imao prizemlje i sprat. Sudeći prema krovu zgrade, bila je to autentična zgrada iz vremena austrijske uprave. Zgrada konaka nalazila se u neposrednoj blizini Kamene ćuprije i bila posebno ograđena. Zgrada je trajala sve do prve vladavine kneza Miloša (1815-1839), a srećemo je u istorijskim dokumentima toga vremena pod imenom Muselimov konak.
Drugi teo teksta čitajte OVDE.
U konaku je bila smeštena najviša građanska i vojna vlast u vreme austrijske uprave. Kao šef građanske vlasti u kragujevačkom distriktu pominje se Jovan Horvat. Pored provizora (šefa građanske vlasti) imali su Austrijanci u Kragujevcu svoje činovnike (iberajtere), pandure i služitelje.
Tekst, uz saglasnost autora, preuzet iz knjige "Stari Kragujevac" Boriše Radovanovića.
Džamija, koja je izgrađena pred sam kraj XVII veka, bila je od tesanog kamena i veoma lepa. Ova džamija bila je preobraćena u pravoslavnu crkvu posvećenu Sv. Vavedenju. Iz čuvenog opisa tog hrama iz 1736. godine, u kome se "čitajetsa pravilo i poetsja božestvena liturgija", vidi se da je crkva bila visoka, da "ne možet izmeriti sja", sva od kamena, prostrana u širini i dužini 7 hvati, sa drvenim krstom na vrhu. Unutar hrama bio je oltar pregrađen lipovim daskama, a na njmu ikone. Crkvu je osveštao 15. februara 1724. godine valjevski episkop Dositej Nikolić. Prvi sveštenici koji su služili u ovoj crkvi, bili su pop Radosav i protopop Vule Đorđević.
Nastaviće se...
