STARI KRAGUJEVAC - Udružene zanatlije

Zakonom o radnjama iz 1910. godine zanatlije se udružuju u strukovna udruženja. U skladu sa zakonom od 5. novembra 1932. godine "Esnaf sviju zanata za varoš Kragujevac i srez Kragujevački" prerastao je u Udruženje zanatlija za grad Kragujevac i srez Kragujevački.

U 1932. godini bilo je u Kragujevcu 465 članova "Udruženja zanatlija". Iz godine u godinu taj broj se povećavao.

Prema registru zanatskih radnji po branšama registrovano je u Kragujevcu u periodu između dva rata sledeći broj zanatskih radnji:

Tekst, uz saglasnost autora, preuzet iz knjige "Stari Kragujevac" Boriše Radovanovića.

Berbersko-frizerskih 50, opančarskih 39, bravarskih i mašinobravarskih 42, pekarskih 94, obućarskih 60, mesarsko-crevarskih 28, krojača ženskih odela 15, krojača narodnog odela 43, krojača muških odela 43, građevinarskih 13, zidarsko-tesarskih 33, voskarsko-liciderskih 13, poslastičarsko-bombondžijskih 13, potkivačkih 17, kovačkih 27, staklorezačkih 5, ćurčijskih 7, saračko-sedlarsko-tašnerskih 14, molersko-sfarbarskih 9, fotografskih 12, kolarskih 10, limarskih 15, bojadžijskih 12, kamenorezačkih 10, instalaterskih 13, strugarskih i instrumentarskih 3, jorgandžijskih 3, kazandžijskih 4, kačerskih 4, dimničarskih 5, papudžijskih 3, mehaničarskih 6, lončarskih 6, štamparskih 6, kapadžijskih 1, lebledžijskih 2, vunovlačarskih 4, šeširdžijskih 1, drejara livaca 3, štrača 2, bičarskih 1, krojača rublja 3, kinooperateskih 1, tkačkih 1, knjigovezačkih 2, sitarskih 1, puškarskih 1, češljarskih 1, kozmetičarskih 1.

Sačuvani su i oglasi kojima zanatlije preporučuju kupcima svoju robu. Tako je 1935. godine opančarska radnja Svete Mihailovića preporučivala "najveći izbor gotovih opanaka", a limarska radnja Nemanje Miljkovića preporučuje svoju radnju koja izvodi "sve limarske radove znatno jevtinije".