STARI KRAGUJEVAC - Zanati i zanatlije

Kao jedan od najvećih centara obnovljene Srbije i sedište "vrhovnog kneza", Kragujevac je bio mesto sa velikim brojem zanatsko-trgovinskih radnji.

U vreme turske uprave Srbijom bilo je u Kragujevcu zanatskih radnji poređanih u glavnoj čaršiji (od Kamenog mosta do Krsta). Svaka radnja imala je svoj ćepenak, na kome se izlagala roba, a vlasnici su najpre bili Turci, zatim Srbi, Cincari i Jevreji. Na čaršiji su se mogle videti različite zanatlije: abadžije (krojači koji su obrađivali grubo sukno), tufegdžije (majstori koji su proizvodili puške i noževe), mumdžije (svećari), asurdžije (izrađivali su asure za spavanje), kazandžije, aščije (kuvari), kalajdžije (majstori koji su topili kalaj), čarudžije (opančari), kujundžije, nalbante (potkivači), ćeremidžije, užari, sapundžije, grnčari, kaldrmdžije i drugi.

Tekst, uz saglasnost autora, preuzet iz knjige "Stari Kragujevac" Boriše Radovanovića.

Kada su Turci posle oslobođenja napustili varoš i Kragujevac naseljen srpskim stanovništvom, pored starih zanata javljaju se novi. Zna se da je knez Miloš Obrenović naređivao da se pozivaju strani majstori - zanatlije da dođu u Kragujevac i nasele se. Tokom vremena oni su počeli pridolaziti, naseljavati se i otvarati zanatlijske radnje. Iako je u prvim godinama stanje zaista bilo takvo da zanatlije nisu mogle podmirivati potrebe stanovništva, sa dolaskom novih zanatlija bilo je omogućeno da varošani kvalitetno i brzo mogu podmiriti sve svoje potrebe u zanatskim proizvodima.

Zanatlije su uvek važile za poseban sloj varoškog stanovništva. U prošlosti cenjeni i poštovani mnogo više nego danas, važili su za prve građane varoši. Svaki zanat imao je u početku rufet (esnaf). Zna se da su postojali rufeti: kovački, kazandžijski, mumidžijski, papudžijski, mutavdžijski, bakčovanski. U spiskovima zanatlija pored imena nalazimo najčešće zanimanje po čemu su neke porodice kasnije dobile prezimena.