Nacionalni dan borbe protiv raka dojke

Nacionalni dan borbe protiv raka dojke u Srbiji se obeležava 20. marta, u cilju podsticanja veće pažnje javnosti na raspostranjenost ove maligne bolesti i na značaj unapređenja informisanosti žena o važnosti preventivnih pregleda i njenom ranom otkrivanju.

Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” rak dojke predstavlja vodeći maligni tumor kada je reč o obolevanju i umiranju žena u Srbiji, iako se pravovremenom dijagnostikom i adekvatnom terapijom može u potpunosti izlečiti.

Prema procenama Međunarodne agencije za istraživanje raka (eng. International Agency for Research on Cancer - IARC), karcinom dojke kod žena predstavlja najčešće maligno oboljenje, ispred kolorektalnog karcinoma, karcinoma pluća i karcinoma grlića materice. Kada govorimo o vodećim uzrocima smrti od malignih bolesti kod žena, karcinom dojke se takođe nalazi na prvom mestu, ispred karcinoma pluća, karcinoma grlića materice i kolorektalnog karcinoma.

U Evropi je, u istoj godini, registrovano više od pola miliona novoobolelih i skoro 142.000 umrlih žena od raka dojke.

U ovom pogledu, ni Srbija, nažalost, ne zaostaje za svetskim trendovima, pa je tako i u našoj zemlji rak dojke vodeći maligni tumor u oboljevanju i umiranju žena. Rak dojke predstavlja i jedan od vodećih uzroka prevremene smrti kod žena u Srbiji i meren godinama izgubljenog života, on je na trećem mestu kao uzrok smrti kod žena od 45. do 64. godine, posle cerebrovaskularnih bolesti i ishemijske bolesti srca. 

Danas postoje čvrsti dokazi da su najvažniji faktori rizika za nastanak karcinoma dojke pored ženskog pola, starije životno doba, genetska predispozicija, dužina reproduktivnog perioda, broj porođaja, godine pri rođenju prvog deteta, gojaznost, egzogeni estrogeni, konzumacija alkohola, proliferativne bolesti dojke, karcinom kontralateralne dojke ili endometrijuma, izloženost zračenju, fizička neaktivnost i uticaj geografskog podneblja. Neke od ovih faktora nije moguće menjati, dok je na druge moguće uticati. Visoka učestalost obolevanja od raka dojke mora se u izvesnoj meri pripisati činjenici da do danas nisu otkriveni ili do kraja razjašnjeni svi uzroci njegovog nastanka, što dodatno naglašava da je pored mera primarne prevencije od ključnog značaja, zapravo rano otkrivanje raka dojke.

Skrining je preliminarno otkrivanje do tada neprepoznatih poremećaja zdravlja u fazi kada nema nikakvih simptoma bolesti, uz pomoć lako i brzo primenljivih postupaka (testova). To je testiranje većeg broja ljudi koji nemaju tegobe vezane za ispitivano oboljenje ili se smatraju zdravim. Na skrining raka dojke pozivaju se žene starosti od 50 do 69 godina. Mamografski preventivni pregledi predviđeni su da se rade svim ženama navedenog uzrasta na dve godine.

Zahvaljujući programima ranog otkrivanja i napretku u primeni adekvatne terapije, danas karcinom dojke nije više, ,fatalno oboljenje”. U posmatranom periodu više od 85% novodijagnostikovanih karcinoma su označeni kao rani karcinomi. Ipak, 15% žena je bilo sa uznapredovalim metastatskim karcinomom dojke. Otkrivanjem raka dojke u ranoj fazi bolesti stvara se mogućnost za njegovo efikasno lečenje - pravovremenom primenom odgovarajuće savremene terapije i daljim kontinuiranim tretmanom, moguće je spasiti puno života i značajno unaprediti kvalitet života obolelih žena.

Ključne poruke za Nacionalni dan borbe protiv raka dojke su:

- ukoliko ste zdravi i imate najmanje 50 godina života vreme je za vašu prvu mamografiju, javite se na pregled - skrining raka dojke mamografijom;
- bez obzira na Covid-19, uz pridržavanje epidemioloških mera, ukoliko imate 50 i više godina, uradite mamografiju jednom u dve godine;
- ukoliko imate osećaj nelagodnosti, bolove, iscedak iz dojke ili slične subjektivne tegobe, obratite se odmah lekaru na pregled dojki i dalje lečenje;
- ukoliko u vašoj porodičnoj istoriji ima žena koje su bolovale od raka dojke, posetite lekara ginekologa ili lekara opšte prakse već sa 30 godina života i  obavite preventivni pregled dojki.

Udruženje za edukaciju i podršku ženama u borbi protiv raka dojke u Kragujevcu – Volja, postoji od 2019. godine, prvo je udruženje ovog tipa koje je osnovano u Kragujevcu, sačinjavaju ga žene koje su pobedile opaku bolest, a glavni zadaci su im širenje svesti o prevenciji i iskustvena podrška, kao i organizovanje mnogih akcija koje omogućavaju besplatne preglede.
Osnovni cilj Volje je podizanje svesti i isticanje važnosti preventivnih pregleda, ranog otkirvanja bolesti i izlečenja. Bolest jeste traumatično iskustvo sa kojim se suočava veliki broj ljudi, o tome treba neprestano pričati, jer samo osvešćeno društvo koje vodi računa o svom zdravlju može učiniti da se brojke smanje.