Radio uživo
„Beograde zaludu ti hvala, kad je tebi Kragujevac glava” – pevalo se u Srbiji tridesetih godina 19. veka. Bila je to Srbija kneza Miloša Obrenovića, a Kragujevac, prva prestonica moderne države. Prestoni grad i druge varoši u njegovoj okolini, bili su centri političkog i kulturnog života Kneževine. Šta je obeležilo vladavinu dinastije Obrenović i u čemu je još Kragujevac bio prvi, izveštava RTS.
Veliki vožd i knez, vojskovođa i vladar, vešti diplomata – Miloš Obrenović doneo je Srbiji prvi ustav, postavio temelje moderne države. Liberalni demokratski pravni akt koji nisu imale ni najrazvijenije evropske zemlje, upalio je baklju demokratije, koja je donela dugo čekanu slobodu srpskom narodu.
„Ovim ustavom donete su odredbe koje su se ticale prava čoveka, ukinuto je ropstvo i feudalizam. Zbog te činjenice velike sile kojima su na snazi bili feudalni odnosi Austrija, Rusija i Osmansko carstvo izvršili su pritisak na kneza Miloša da ustav povuče, što je i uradio za 55 dana”, navodi Petar Demić, istoričar iz Zavoda za zaštitu spomenika u Kragujevcu.
A za 26 godina Miloševe vladavine vazalna Srbija dobija novo lice i prvu prestonicu Kragujevac u kom podiže svoj dvor.
Dvorski kompleks u Kragujevcu za 350 groša gradio je Goga Cincar, pod budnim okom vladara kneza Miloša Obrenovića. Milošev konak je izgrađen na levoj strani Lepenice i opasan je ogradom od hrastovog drveta.
Nepismeni knez oko sebe okuplja učene ljude iz preka. Kragujevac prvi u Srbiji dobija školu, Licej, sud, novine, biblioteku, orkestar, apoteku, oružarnicu, ustanove i institucije na kojima je počivala država. Ipak, Miloševa reč je uvek bila zadnja.
„Niko nije smeo čak ni da se oženi, ni da se razvede, bez njegovog pristanka. Onda ručak kad su dolazili gosti iz preka. Meni bio drugačiji, prilagođen tome. Onda najavljivanje ručka zvonom”, objašnjava Katarina Đurić, kustos Narodnog muzeja Šumadije.
„Donošeni su dakle iz Beča i iz preka kao što se tada pričalo, kreveti i ormani i stolovi i stolice”, ističe Miloš Jurišić, direktor Narodnog muzeja Šumadije.
Knez i njegovi potomci tokom 75 godina vladavine ostavili su nam u nasledstvo Milošev venac u Kragujevcu i velelepna zdanja u drugim mestima Srbije.
Ovo je najlepša zgrada u Srbiji izgrađena 1868. godine. Dvorac Obrenovića izgrađen u Bukovičkoj banji bio je pravo mondensko mesto.
Bukovičku banju voleli su i gradili i knez i njegovi sinovi. Po Milošu i Mihailu dva izvora lekovite vode i danas nose ime. Čuveni su bili balovi kraljice Natalije na koje je beogradska gospoda dolazila vozom.
„Preko dana se igrao kroket, a uveče ovde ispred Starog zdanja igralo se kolo dok su se unutra u sali kneza na spratu, koja je bila gradska dvorana igrale gradske igre”, navodi Zorica Petrović, viši kustos istoričar Narodnog muzeja Aranđelovca.
Za izgradnju i procvat Bukovičke banje, ali i cele države najzaslužniji je bio knez Mihajlo Obrenović. Za razliku od neukog oca obrazovao se u evropskim prestonicama i sva svoja znanja preneo u otadžbinu. Odvažan diplomata i političar, ostavio je neizbrisiv trag i u kulturi Srbije, u rodnom Kragujevcu, podigao je sebi konak.
Za 45 godina života, knez Mihailo Obrenović stigao je da ostvari svoj san i vidi slobodnu Srbiju. Druge, lične snove – pretvorio je u pesmu Što se bore misli moje. Pamtimo ga kao najobrazovanijeg vladara, reformatora - velikog Kneza.
Izvor: RTS
