STARI KRAGUJEVAC - Zanatlijska škola

Prva zanatlijska škola u Srbiji osnovana je 14. marta 1854. godine u Kragujevcu. Redovna nastava u ovoj školi počela je 4. jula 1854. sa 12 učenika. Bila je to prva ustanova za spremanje kvalifikovanih radnika raznih struka: bravara, kolara, drekslera (strugara), kovača i mašinista.

Škola je osnovana na predlog prvog upravnika Topolivnice Šarla Lubrija. Bila je smeštena u krugu Topolivnice, u jednoj kasarni i imala je internat. Učenici su u početku savlađivali teorijsku nastavu (dva časa dnevno) i imali praktične vežbe, koje su se držale u fabričkim radionicama.

Prvi predavači u školi bili su svršeni pitomci Artiljerijske škole: Sava Ivanović, Velimir Stefanović i Milutin Jovanović. Nadzor nad radom škole poveren je upravniku Topolivnice Šarlu Lubriju. Disciplinski starešina bio je Velimir Stefanović.

Učenici ove škole nazivali su se "pitomci" i bili su podeljeni u dve klase: mlađi (šegrti) i stariji (kalfe). Od prvih dana škola je imala uredbu i pravila o unutrašnjem radu. Pitomci su bili dužni da se strogo pridržavaju pravila. Disciplina u školi bila je vojna. Pitomci su nosili posebne uniforme. Oznake za kalfe na uniformama su bili žuti širiti.

Tekst, uz saglasnost autora, preuzet iz knjige "Stari Kragujevac" Boriše Radovanovića.

U školi su se predavali ovi predmeti: srpski jezik, geografija sa istorijom, nauka o prirodi, račun, geometrija, fizika, hemija, poznavanje materijala, poznavanje alata, crtanje (slobodno i šestarom), krasnopis i telesne vežbe. 

Zanatlijska škola nije radila od 1859. do 1862. godine i od 1876. do 1888. godine, od 1915. do 1920. godine. Veliki doprinos radu škole dali su predavači: Todor Selesković Toša, Pavle Šafarik, Radovan Pejić, Milan Krstić, Miloje Pavlović, Dragutin Đurić i drugi. Od 1876. godine trajanje škole je produženo na 5 godina. Od 1906. godine svršeni učenici su imali svoj klub, koji je dobro radio.

Učenici škole štrajkovali su 1909. godine zbog grubog ponašanja upravnika škole kapetana Brzakovića. Tražili su njegovo smenjivanje, ali se nije udovoljilo njihovom zahtevu.

Škola je radila u periodu između dva rata 1918 - 1941 godine po novom nastavnom programu, kojim je uneto dosta novina.